A tradución como método de ensinanza nas linguas estranxeiras. A favor ou en contra? [Primeira sesión]

 

Na sesión do 9 de novembro mencionouse o tema sobre «a tradución como método de ensinanza nas linguas estranxeiras». Este debate foi meramente citado, sen entrar en ningún tipo de debate. Deste xeito, trátase dun tema no que estou moi interesada e no que me gustaría analizar dende a miña perspectiva: dende a docencia e dende a propia tradución. Amais disto, considero que a introdución da tradución nas aulas de linguas é un método que pode xerar debate e reflexión entre os/as docentes de linguas estranxeiras.

Ao falarmos de «tradución como método de ensinanza nas linguas estranxeiras» debemos situarnos ante o termo «tradución pedagóxica». Facemos referencia a este concepto no momento no que empregamos a tradución cun fin de aprendizaxe e non cun obxectivo profesional, coma no caso da tradución profesional. A tradución pedagóxica segundo Elisabeth Lavault (1985: 9) é «la traduction en didactique des langues étrangères», [a tradución didáctica nas linguas estranxeiras].

O rol da tradución na ensinanza de linguas estranxeiras pasou por tres etapas moi diferentes. Ata finais do século XIX, a tradución era un método clave para a ensinanza de gramática e de vocabulario, o denominado «Método Gramática-Tradución» (Villalobos, C. M., 2021), que foi rexeitado polo feito de non ter en conta o contexto lingüístico na metodoloxía deste proceso. Deste xeito, durante moito tempo, o uso único da lingua estranxeira (L2) na aula primou ante a lingua nativa (L1) co fin de potenciar a súa expresión oral. Porén, nas últimas tres décadas demostrouse que o contraste entre a L1 e a L2 aporta moitos beneficios (Schjoldager, 2004: 136) e que existe unha clara asociación entre a tradución e a aprendizaxe de linguas estranxeiras.

Debemos recoñecer que no eido do ensino de linguas estranxeiras existiu unha clara posición ante primar o persoal docente nativo. Isto débese á tendencia citada anteriormente sobre a prioridade da L2 no proceso de aprendizaxe. A día de hoxe, a pesar de que aínda existen moitas crenzas aferradas a este pensamento, demostrouse que neste proceso, sobre todo en niveis iniciais, o contraste entre a L2 e a L1 é unha característica natural que xorde entre o alumnado. Por exemplo, ¿quen non comparou palabras malsoantes entre dúas linguas?. É unha acción innata neste proceso de ensino e aprendizaxe. Non obstante, a tradución foi rexeitada no seu momento polo feito de obviar o contexto lingüístico ao aplicar esta metodoloxía. Pero, a tradución, para quen a coñece, non se trata diso; a tradución non é a substitución literal dunha palabra por outra, senón que debemos ir máis alá e centrarnos no significado connotativo das palabras e dos textos. Débense ter en conta os elementos extralingüísticos para levar a cabo esta acción. Por exemplo, todos e todas sabemos que unha tortilla de patacas non é unha omelette: son dous pratos diferentes que proveñen de culturas diferentes.

Polo tanto, a tradución vainos aportar algo máis que unha simple substitución: un contraste tanto lingüístico coma cultural. Como experiencia propia, admito que a tradución aplicada correctamente nas aulas de linguas estranxeiras aporta moitos beneficios: coñecemento profundo da gramática da L1 e da L2, reflexión sobre as diferencias culturais que visibilizan as propias linguas e, sobre todo, moita flexibilidade á hora de aprender calquera lingua.

E na túa lingua, chove a cántaros ou «choven gatos e cans» (it was raining cats and dogs)?

 

REFERENCIAS:

López, N. (2014). Aplicaciones prácticas de la traducción pedagógica en la clase de ELE. RedELE, Revista electrónica de didáctica del español lengua extranjera.

Lavault, Elisabeth. (1985). Fonctions de la traduction en didactique des langues. París: Didier Érudition.

Sánchez Iglesias, Jorge J. (2009). La traducción en la enseñanza de lenguas extranjeras. Una aproximación polémica. RedELE, Revista electrónica de didáctica del español lengua extranjera.

Schjoldager, Anne. (2004). “Are L2 learners more prone to err when they translate?”, en K. Malmkjaer (ed.) Translation in undergraduate degree courses, (pp. 127-149).

Villalobos, C. M. (2021). Método gramática-traducción frente a método activo en el ámbito del latín y el griego: Nuestra experiencia. In Innovación docente e investigación en arte y humanidades: nuevos enfoques en la metodología docente, (pp. 859-870). Dykinson.